وقتی روغن هیدرولیک از آن رنگ عسلی طلایی روغن جدید به قهوه ای تیره تبدیل می‌شود، آیا این بدان معنی است که باید فوراً تعویض شود؟ آیا زمانی که این اتفاق می‌افتد، سیستم از خواص روان‌کاری از دست رفته یا آلودگی شدید رنج می‌برد، یا تا زمانی که نتایج آنالیز روغن در پارامترها قابل قبول باشد، این تغییر رنگ یک ویژگی طبیعی است که باید نادیده گرفته شود؟ این نوع سوالات اغلب هر زمان که بحث تعمیر و نگهداری سیال هیدرولیک وجود دارد مطرح می‌شود.
بسیاری از مردم روغن موجود در سیستم‌های هیدرولیک صنعتی خود را با روغن خودروی خود مقایسه می‌کنند، با این فرض که اگر روغن به قهوه‌ای تیره تبدیل شده باشد، صرف نظر از مدت زمان استفاده از آن، باید در اسرع وقت تعویض شود. با ما همراه باشید تا به این سوال اساسی پاسخ دهیم که چرا روغن هیدرولیک رنگ را تغییر میدهد؟
"آنچه باید در مورد آنالیز روغن بدانید" در مورد روند کلی آنالیز روغن دید کلی ارائه میدهد.
روغن روانکار همانند خون برای ماشین‌آلات حیاتی است. دقیقاً مانند پزشکان که سلامت ما را با تجزیه و تحلیل خون ارزیابی می‌کنند، تجهیزات صنعتی نیز باید به همان شیوه کنترل شوند.
چرا روغن هیدرولیک رنگ را تغییر میدهد؟
افراد اغلب فراموش می‌کنند که روغن در یک سیستم هیدرولیک صنعتی در محیطی بسیار متفاوت از روغن موتور احتراق داخلی نگهداری می‌شود. تغییر رنگ در روغن هیدرولیک دلیل خوبی برای هوشیاری است اما دلیل خوبی برای نیست که روغن را فوراً را تعویض کنید. ابتدا باید علت تغییر رنگ روغن را مشخص کنید.
دو عامل متداول تیره شدن روغن، استرس حرارتی و اکسیداسیون هستند که هیچ یک از آنها لزوماً نیاز به تعویض روغن ندارند. اولین قدم این است که یک نمونه معرِف از روغن گرفته و آن را تجزیه و تحلیل کنید. روغن هیدرولیک ممکن است به میزان قابل توجهی تیره شده باشد، اما هنوز کاملاً خوب عمل می‌کند و می‌تواند در جای خود بماند. همچنین مواردی هم وجود دارد که روغن هیدرولیک رنگ اصلی خود را حفظ کرده است اما نمی‌تواند پارامترهای لازم برای محافظت کافی از سیستم را برآورده کند. به طور خلاصه، تغییر رنگ روغن به تنهایی چیزی در مورد کارایی روغن به شما نمی‌گوید. با این حال، تیره شدن روغن می‌تواند شما را به سمت درک مشکلات بالقوه‌ای هدایت کند که ممکن است نیاز به رسیدگی داشته باشد. شاید یک سیستم دارای یک یا چند “نقطه داغ” باشد که در آن روغن به طور قابل توجهی در یک منطقه موضعی گرم می‌شود، اما پس از رسیدن به مخزن نسبتا خنک، دما دوباره کاهش می‌یابد.
مثالی که نشان میدهد تغییر رنگ روغن دلیل کافی برای تعویض آن نیست
ممکن است دریچه‌ای از کار افتاده باشد و روغن را با افت فشار قابل توجهی از یک روزنه کوچک عبور دهد. این مورد مقدار نسبتاً زیادی گرما ایجاد خواهد کرد که تنها در مقدار بسیار کمی از روغن سیستم متمرکز می‌شود. تنها علامتی که به شما نشان میدهد چنین مشکل احتمالی وجود دارد تیره شدن روغن است. برای تشخیص این شرایط ابتدا باید آنالیز روغن انجام شود. هنگامی که نمونه‌ای از روغن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مشخص شد که تعداد اسید و ویسکوزیته تغییر نکرده است، در این شرایط احتمال اکسیداسیون روغن از بین می‌رود و نشان میدهد که تغییر رنگ نتیجه تخریب حرارتی است. در این شرایط بازرسی با یک دوربین مادون قرمز، دریچه گرمای بیش از حد را در یک زمان بسیار کوتاه مشخص می‌کند. در این شرایط به جای تعویض روغن باید به فکر تعویض دریچه باشید. در این مثال واقعی که برای شما تشریح کردیم تجزیه و تحلیل روغن نشان داد که روغن برای ادامه سرویس کاملاً مناسب است، اما از آنجایی که هیچ تغییر محسوسی در عملکرد سیستم وجود نداشت، ممکن است احتمالی مانند خرابی سوپاپ به خوبی مورد توجه قرار نگیرد تا زمانی که در صورت عدم تغییر رنگ در روغن، سیستم دچار قطعی شود.
اکسیداسیون و تغییر رنگ روغن هیدرولیک
در حالی که اکسیداسیون و یا به عبارتی اتحاد شیمیایی روغن و اکسیژن، یک دلیل رایج برای کاهش پایداری روغن هیدرولیک است، میزان تغییر رنگ نشانه خوبی از سطح اکسیداسیون نیست. آنتی اکسیدان‌ها در حین انجام کار خود واکنش نشان می‌دهند و اغلب رنگ هایی از زرد درخشان تا سیاه تولید می‌کنند. تعدادی از عوامل شامل فرمولاسیون، شرایط عملیاتی و آلاینده‌ها هستند که هر یک از آنها می‌توانند تغییر رنگ قابل توجهی را بدون تخریب قابل توجه روغن ایجاد کنند. اگرچه تغییر رنگ می‌تواند هشدار‌دهنده باشد، روغن همچنان می‌تواند پتانسیل آنتی اکسیدانی خوبی را حفظ کند. باز هم، تنها راه برای اطمینان از سطح اکسیداسیون مناسب آنالیز روغن است. در نتایج به دست آمده از آنالیز روغن به دنبال افزایش ویسکوزیته و عدد اسیدی روغن به عنوان نشانه‌ای از اکسیداسیون باشید.
وجود ذرات کاتالیزور فلزی، گرما، اکسیژن و آب همگی به اکسیداسیون روغن کمک می‌کنند. با افزایش سطح اسید، احتمال خوردگی اجزا بیشتر می‌شود. با مخلوط شدن آلاینده‍‌های محلول با روغن، ویسکوزیته افزایش می‌یابد. این رسوبات لجن را به صورت یک لایه نازک و نامحلول در سراسر سطوح داخلی سیستم باقی می‌گذارد. خبر بد اینجاست که فرآیند تخریب با قرار گرفتن مداوم در معرض این عناصر تسریع می‌شود.
اکسیداسیون را می‌توان با روش‌های معمول نگهداری به حداقل رساند. سرعت تمام واکنش‌های شیمیایی، از جمله اکسیداسیون، به ازای هر افزایش دمای 10 درجه سانتیگراد (18 درجه فارنهایت) تقریباً دو برابر می‌شود. برای اکثر سیستم‌های هیدرولیک مبتنی بر روغن معدنی، حداکثر دمای توصیه شده 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتیگراد) است. به ازای هر 15 درجه فارنهایت (5 درجه سانتیگراد) بالاتر از این دما، طول عمر روغن به نصف کاهش می‌یابد.
فشار سیستم نیز می‌تواند تفاوت ایجاد کند. با افزایش فشار، ویسکوزیته سیال نیز افزایش می‌یابد که باعث افزایش اصطکاک و تولید گرما می‌شود. همچنین، افزایش فشار منجر به افزایش هوای وارد شده (و در نتیجه اکسیژن) می‌شود و اکسیژن اضافی واکنش اکسیداسیون روغن را تسریع می‌کند. توصیه می‌شود که فشار سیستم تا حد امکان پایین نگه داشته شود تا حداکثر کارایی سیستم و طول عمر روغن و اجزای سیستم حفظ شود.
آلاینده‌ها عامل دیگری هستند که می‌توانند بر اکسیداسیون تأثیر بگذارند. غلظت 1 درصد لجن در سیال هیدرولیک در مقایسه با سیال بدون لجن، سرعت اکسیداسیون را دو برابر می‌کند. برخی از فلزات، به ویژه مس، به عنوان کاتالیزور برای واکنش‌های اکسیداسیون، به ویژه در حضور آب عمل می‌کنند. وجود آب و مس در هنگام پاره شدن مبدل حرارتی یک اتفاق رایج است.
در صورت تغییر رنگ روغن بهتر است چه اقدامی انجام دهم؟
وقتی متوجه شدید که رنگ روغن هیدرولیک شما تیره شده است، تصور نکنید که نیاز به تعویض دارد. این احتمال وجود دارد که هنوز همان روغن بتواند به بهترین نحو برای شما کار کند. در این شرایط بهتر است یک نمونه نماینده خوب بگیرید و آن را تجزیه و تحلیل کنید. نماینده‌ترین نمونه بلافاصله در پایین دست پمپ گرفته می‌شود. دومین مکان یا بهترین مکان دقیقاً از مرکز مخزن است که در حین کار کردن سیستم یا بلافاصله پس از خاموش شدن به دست می‌آید.
اگر به تازگی یک برنامه نمونه‌برداری را شروع کرده‌اید، یک نقطه شروع خوب هر 13 هفته یکبار است. تناوب نمونه‌برداری را بر اساس نتایج تجزیه و تحلیل تنظیم کنید. حداقل سوابق یک سال کامل تجزیه و تحلیل را برای مقایسه و تشخیص روندها در پرونده نگه دارید. تنها در این صورت است که به درستی از وضعیت و سرویس‌دهی سیال هیدرولیک خود مطلع خواهید شد.
کلام آخر
روغن هیدرولیک عمدتاً به دلیل ترکیبی از عوامل از جمله اکسیداسیون، آلودگی، استرس حرارتی و تخریب مواد افزودنی تغییر رنگ میدهد. اکسیداسیون زمانی اتفاق می‌افتد که روغن با اکسیژن موجود در هوا واکنش داده و به مرور زمان منجر به تیره شدن یا تغییر رنگ شود. آلودگی ناشی از خاک، آب یا سایر سیالات نیز می‌تواند رنگ روغن را تغییر دهد زیرا مواد خارجی با روغن واکنش می‌دهند.
علاوه بر این، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض دمای بالا، که به عنوان تنش حرارتی شناخته می‌شود، می‌تواند روند تخریب را تسریع کند و بر رنگ روغن تأثیر بگذارد. علاوه بر این، افزودنی‌های موجود در روغن هیدرولیک، مانند عوامل ضد سایش و اصلاح‌کننده‌های ویسکوزیته، می‌توانند تخریب شوند یا با آلاینده‌ها واکنش نشان دهند و بر رنگ روغن تأثیر بگذارند. اما مهم است بدانید همه این موارد لزوما به معنی تعویض فوری روغن نیست اما نشانه خوبی برای انجام آنالیز روغن برای درک علت تغییر رنگ است.
منابع
Weeks, J. (2016) Why hydraulic oil changes color. https://www.machinerylubrication.com/Read/30495/hydraulic-oil-color.
سوالات متداول
روغن هیدرولیک به دلیل عوامل مختلفی مانند اکسیداسیون، آلودگی، استرس حرارتی و تخریب مواد افزودنی می‌تواند تغییر رنگ دهد. این عوامل می‌توانند باعث تیره شدن یا تغییر رنگ روغن شوند.
نه لزوما. در حالی که تغییر رنگ می‌تواند نشان‌دهنده مسائل بالقوه‌ای مانند آلودگی یا تخریب باشد، همیشه دلیلی برای نگرانی نیست. تجزیه و تحلیل منظم روغن و نظارت بر عملکرد سیستم می‌تواند به تعیین اینکه آیا هر اقدامی نیاز است یا خیر کمک کند.
علل رایج عبارتند از اکسیداسیون، که زمانی رخ میدهد که روغن با اکسیژن موجود در هوا واکنش دهد، استرس حرارتی ناشی از دمای بالای کار، آلودگی ناشی از خاک، آب یا سایر سیالات، و تخریب مواد افزودنی به دلیل استفاده طولانی مدت نیز می‌تواند دلایلی مطرح در این مورد باشند.
بله، آلودگی توسط مواد خارجی مانند خاک، آب یا مایعات دیگر می‌تواند رنگ روغن هیدرولیک را به میزان قابل توجهی تغییر دهد. آلاینده‌ها می‌توانند با روغن واکنش داده و باعث تیره شدن یا تغییر رنگ آن شوند.
تعمیر و نگهداری منظم مانند تجزیه و تحلیل مایعات، تعویض فیلترها و بازرسی سیستم می‌تواند به شناسایی مشکلات در مراحل اولیه کمک کند و از تخریب یا آلوده شدن روغن جلوگیری کند. حفظ دمای عملیاتی مناسب و استفاده از روغن باکیفیت نیز می‌تواند عمر سیال هیدرولیک را افزایش دهد.
در حالی که تغییر رنگ به تنهایی ممکن است نیاز به تغییر فوری روغن نداشته باشد، بررسی علت اصلی آن ضروری است. اگر تجزیه و تحلیل تخریب یا آلودگی قابل توجهی را نشان داد که می تواند عملکرد سیستم را تحت تأثیر قرار دهد، توصیه می‌شود روغن را سریعاً تعویض کنید.
بله، مواد افزودنی مانند مواد ضد سایش، عوامل ضد کف و اصلاح کننده‌های ویسکوزیته می‌توانند بر رنگ روغن هیدرولیک تأثیر بگذارند. با گذشت زمان، این مواد افزودنی ممکن است تجزیه شوند یا با آلاینده‌ها واکنش نشان دهند و ظاهر روغن را تغییر دهند.
رنگ روغن هیدرولیک بسته به فرمول و کاربرد آن می‌تواند متفاوت باشد. در حالی که روغن هیدرولیک جدید معمولاً به رنگ روشن به نظر می‌رسد، از شفاف تا زرد کم رنگ، اما به طور کلی رنگ ممکن است به تنهایی نشان‌دهنده سلامت آن نباشد. نظارت و تجزیه و تحلیل منظم برای ارزیابی وضعیت سیال هیدرولیک ضروری است.
