چرا گیربکس‌ها از آلودگی آب متنفرند؟

آب دومین آلاینده مخرب است و اغلب به عنوان علت اصلی خرابی گیربکس نادیده گرفته می‌شود. قطعات فلزی داخل گیربکس همیشه در صورت وجود آب مستعد زنگ‌زدگی و لاک زدن خواهند بود. وقتی مقدار کمی گرما، هوا و آب را به هم اضافه کنید، اکسیداسیون خواهید داشت، در این شرایط تعداد اسیدها افزایش می‌یابد و زنگ‌زدگی شروع به تشکیل می‌کند که باعث ایجاد انبوهی از مشکلات دیگر می‌شود. همانطور که افزودنی‌های موجود در روغن برای مبارزه با آلودگی آب شروع به کار می‌کنند، مصرف نیز می‌شوند. قطبیت افزایشی به عنوان جذب جهت‌دار و طبیعی مولکول‌های افزودنی به سایر مواد قطبی در تماس با روغن تعریف می‌شود. این مواد قطبی شامل آب، اسفنج، شیشه، خاک، سطوح فلزی و خمیر چوب است. در واقع، افزودنی‌ها روی ذرات یا قطرات آب تأثیر می‌گذارند. با گذشت زمان روغن توانایی خود را برای محافظت از سطوح فلزی از دست داده به دنبال آن ویسکوزیته تغییر می‌کند و در نهایت خرابی رخ می‌دهد.

بیایید در مورد سه حالت یا فاز مختلف آلودگی آب که ممکن است در داخل مخزن روغن جعبه‌دنده مشاهده کنید صحبت کنیم. می‌توانید آب محلول،  آزاد یا آب امولسیون شده داشته باشید. مهم است که وضعیت‌های مختلف آلودگی آب و شکل ظاهری آن‌ها را بدانید تا نه تنها مشخص شود که یک مشکل چقدر بد است، بلکه باید اقدامات لازم برای رفع آن انجام شود. وقتی در مورد مخازن گیربکس صحبت می‌شود، هر سه حالت آب می‌تواند آسیب جدی ایجاد کند. آب آزاد و آب امولسیون شده به طور خاص مضرترین حالت‌ها در هر سیستم روغن‌کاری را ایجاد می‌کند.

آب حل شده

آب حل شده مانند رطوبت هوا است. آب یا رطوبت وجود دارد، اما در سراسر روغن، مولکول به مولکول پراکنده شده است که تشخیص آن با چشم انسان تقریبا غیر ممکن است. شما می‌توانید غلظت بالایی از آب محلول داشته باشید بدون اینکه بتوانید آن را با چشم غیر مسلّح ببینید. با غلظت بالای آب محلول، ممکن است شاهد شروع تراکم شوید. غلظت بالای آب و افزودن گرما باعث ایجاد واکنش می‌شود. گرما رطوبت را از روغن بیرون می‌کشد و رطوبت را به دیواره های داخلی مخزن می‌چسباند که روغن پاشیده نشود. با بالا رفتن سطح اشباع، چگالش ایجاد می‌شود و در نهایت به صورت یک قطره میعان در می‌آید که منتظر است آنقدر سنگین شود که بتواند داخل روغن بلغزد یا چکّه کند. آب محلول چیزی است که باعث می‌شود هر قسمتی که با روغن پوشش داده نشده شروع به زنگ زدن کند و باعث اکسیداسیون و آلودگی بیشتر شود. همانطور که غلظت یا اشباع آب محلول افزایش می‌یابد، به آب آزاد تبدیل شده یا با روغن امولسیون می‌شود. به خاطر داشته باشید می‌توانید هم آب آزاد و هم آب امولسیون شده را در یک سامپ داشته باشید.

آب آزاد

همه ما می‌دانیم که آب و روغن به خوبی با هم ترکیب نمی‌شوند. آب معمولاً سنگین‌تر از روغن است و گاهی اوقات در کف سامپ (مخزن) ته‌نشین می‌شود. این همان چیزی است که ما از آن به عنوان آب آزاد یاد می‌کنیم. آب آزاد معمولاً به دلیل نشتی درزگیر شفت یا منبع دیگری از نفوذ آب خارجی در غلظت بالایی قرار دارد. تشخیص آب آزاد در غلظت‌های کم نیز دشوار است مگر اینکه پنجره یا راهی برای دیدن روغن داخل سامپ داشته باشیم.

اگر زود اقدام کنید آب آزاد را به راحتی می‌توان از سیستم خارج کرد. نصب یک رسوب پایین (bottom sediment) و یا کاسه آب (water bowl) شیشه دید ستونی (column sight glass) بر روی دریچه تخلیه، راه خوبی برای مراقبت مداوم از آلودگی آب است. تجمع آب آزاد می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند، به طوری که سطح روغن در نهایت پر می‌شود و یا سرریز می‌شود یا باعث می‌شود که دنده‌ها با آب و روغن کار کنند و باعث امولسیون شدن شوند. اگر اجازه داده شود آب در روغن مخلوط شود، می تواند باعث ایجاد کف شده و در داخل روغن معلق شود و باعث تغییرات جدی ویسکوزیته شود که در نهایت منجر به شرایط مرزی و در نهایت خرابی ماشین خواهدشد.

آب امولسیون شده

امولسیون شدن آب/روغن زمانی اتفاق می‌افتد که آب آزاد و روغن داغ با هم مخلوط شوند. روغن و آب وقتی مخلوط شوند منجر به افزایش ویسکوزیته، از دست دادن استحکام فیلم، شستشوی مواد افزودنی و خرابی روان‌کننده می‌شود. ویسکوزیته مهمترین مشخصه فیزیکی روغن است. هنگامی که آب آزاد اجازه می‌دهد تا امولسیون ایجاد شود، ویسکوزیته بالا می‌رود و ماشین‌ها سخت‌تر کار می‌کنند، داغ‌تر می‌شوند و قطعات ماشین از کار می‌افتند.. مبارزه با آب امولسیون شده با فیلتراسیون تقریبا غیرممکن است. مهم است که مشکل را در حالت آزاد تشخیص دهید تا از امولسیون شدن جلوگیری شود. شکست ناشی از آلودگی آب ممکن است فاجعه‌بار باشد، اما ممکن است فوری نباشد. بسیاری از خرابی‌ها که به دلیل روان‌کاری ایجاد می‌شود واقعاً ناشی از آلودگی آب اضافی است.