روان‌کننده‌ها برای طول عمر کلی تجهیزات صنعتی حیاتی هستند. وظیفه اصلی آنها کاهش میزان حرارت تولید شده در اثر اصطکاک و سایش است. با این حال، روان‌کننده‌های نوآورانه‌ای که امروزه به بازار عرضه می‌شوند قادر به انجام کارهای بسیار بیشتری هستند.
طول عمر تجهیزات برای رشد تولید ضروری است و از آنجایی که فرآوری مواد غذایی به یک صنعت با حجم بالا تبدیل شده است، مدیران تاسیسات و پردازشگرها برای عملکرد در کارآمدترین سطح خود به تجهیزات و ماشین‌آلات مطلوب نیاز دارند. بنابراین، روانکارها باید بخش اساسی در استراتژی مدیر کارخانه باشند. در همین راستا، در بخش‌های پیش رو به این موضوع خواهیم پرداخت: چگونه از آلودگی روغن‌های معدنی در فرآوری مواد غذایی جلوگیری کنیم؟
ما در مقاله روانکار گیاهی چیست و چگونه تولید می‌شود؟ به تفصیل در مورد جزییات روانکارهای غذایی توضیح داده‌ایم.
روانکار گیاهی یا همان فود گرید چیست و چرا از آنها استفاده می‌کنیم؟ آنها چه تفاوتی با دیگر روانکارهای موجود در صنعت دارند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت روان‌کننده‌های غذایی باید همان عملکردهای فنی هر روان‌کننده دیگری را انجام دهند.
MOSH / MOAH
از نقطه نظر شیمیایی، روغن‌های معدنی مخلوط‌های پیچیده‌ای هستند که اکثر آنها هیدروکربن‌های روغن معدنی اشباع (هیدروکربن‌های اشباع شده با روغن معدنی یا MOSH) و عمدتاً هیدروکربن‌های نفتی آروماتیک آلکیله (هیدروکربن‌های معطر روغن معدنی یا MOAH) هستند. MOAH مشکوک به سرطان زا بودن هستند، به همین دلیل است که محتوای آنها در مواد غذایی مطابق با اصل ALARA (تا حد قابل قبولی کمتر) باید به حداقل برسد. در ادامه در مورد این اصل بیشتر توضیح خواهیم داد.
در بسیاری از منابع، به طور مستقیم و غیرمستقیم MOSH / MOAH وجود دارد: افزودنی‌های مواد غذایی مانند رها‌کننده‌ها، پوشش‌ها، براق‌کننده‌ها و ضد گرد و غبارها به طور مستقیم روی محصول اعمال می‌شوند. منابع دیگری مانند مواد بسته‌بندی نیز حاوی این ترکیبات هستند که مستقیماً با محصول در تماس هستند. مواد بسته‌بندی (کاغذ بازیافتی، جوهر چاپ و کیسه‌های جوت) می‌توانند با روغن معدنی آلوده شوند یا مانند جوهر، بخشی از مواد باشند.
گازهایی که در فرآیند تولید استفاده می‌شوند نیز در خطر آلودگی غیر مستقیم هستند. هوای فشرده می‌تواند حاوی روغن کمپرسور باشد، در حالی که روان‌کننده‌ها در تجهیزات برداشت و پردازش نیز استفاده می‌شوند. برای حذف هرچه بیشتر منابع حاوی MOSH / MOAH، روانکارها از جمله گریس خوراکی در صنایع خوراک و مواد غذایی باید دارای گواهینامه H1 گریس و روغن درجه غذایی باشند. متداول‌ترین مبنای قانونی برای به حداقل رساندن مقادیر روانکار توجه به قانون FDA 21 CFR 178.3570 است که بر اساس آن باید کمترین مقدار روانکار را به کار برد تا اثر فنی مورد نظر بر روی تجهیزات حاصل شود.
روان‌کننده‌ها در فرآوری مواد غذایی
ذهنیت مشتری هنگام در نظر گرفتن تغییر روانکارهای غذایی از اهمیت بالایی برخوردار است. تجربیات به وضوح نشان می‌دهد که استفاده از روان‌کننده‌های غذایی منجر به کاهش عملکرد و افزایش هزینه‌ها در طول سال‌های اخیر شده است. با این حال، هنگام تغییر از روان‌کننده فعلی به روان‌کننده‌های غذایی با کیفیت برتر، ممکن است مشکلات و چالش‌هایی ایجاد شود. به خاطر داشته باشید روان‌کننده‌های مدرن درجه مواد غذایی کارایی کلی تجهیزات را افزایش و در عین حال خطر آلودگی محصول را تا حد قابل قبولی کاهش می‌دهند.
ارزش افزوده‌ای که تولیدکنندگان مواد غذایی می‌توانند با استفاده از روان‌کننده‌هایی با کارایی بالا به دست آورد، باید تمرکز و هدف اصلی باشد. روان‌کننده‌های منطبق با H1 قبلاً مقبولیت گسترده‌تری پیدا کرده‌اند. با این حال، آنها هنوز به طور جهانی در تمام بخش‌های صنعت، مناطق یا عملیات حیاتی ایمنی پذیرفته نشده‌اند. تصورات نادرستی در مورد رقابت در هزینه و مزایای بالقوه نسبت به روانکارهای معمولی وجود دارد که تا حدی می‌تواند تاکید کند که نیاز به بالابردن سطح نوآوری و تخصص در زمینه فرمولاسیون روانکارهای عذایی وجود دارد تا بتوان با چالش‌های خاص مشتری رو به رو شد. از طرفی فشار فزاینده‌ای برای استفاده از روان‌کننده‌های غذایی از سوی مصرف‌کنندگان، رسانه‌ها و آژانس‌های نظارتی وجود دارد. در نهایت، نیاز به تعیین معیارهای جدید عملکرد روان‌کننده وجود دارد.
علاوه بر الزامات نظارتی، گواهینامه‌های مذهبی، به ویژه کوشر و حلال، اهمیت بیشتری در این مورد پیدا می‌کنند. نهادهای صدور گواهینامه آموخته‌اند که آلودگی ممکن است در برخی موارد به این معنی باشد که هر عنصری – خواسته یا ناخواسته – باید الزامات مذهبی را برآورده کند. بنابراین، تولیدکنندگان مواد غذایی بیشتر و بیشتر به روان‌کننده‌هایی با چنین تاییدیه‌هایی نیاز دارند.
اصل ALARA
اصل ALARA که مخفف عبارت “As Low As Reasonably Achievable” است، یک اصل ایمنی است که برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزه برای محافظت از سلامت و ایمنی انسان طراحی شده است. این رویکرد احتیاطی در زمینه‌های رادیولوژی، انرژی هسته‌ای، صنایع غذایی و هر صنعتی که تشعشعات یک نگرانی است، حیاتی محسوب می‌شود. این اصل مجموعه‌ای از تلاش‌های مستمر برای کاهش دوز تشعشع و انتشار مواد رادیواکتیو است که با در نظر گرفتن عواملی مانند امکانات فنی، امکان‌سنجی اقتصادی و انتظارات اجتماعی انجام می‌شود. با اجرای ALARA، اقداماتی مانند بهینه‌سازی محافظ، به حداقل رساندن زمان صرف شده در نزدیکی منابع تشعشع و به حداکثر رساندن فاصله از این منابع مورد تاکید قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونیزه در پایین‌ترین سطح ممکن با در نظر گرفتن موارد کاربردی و مزایای ناشی از آن حفظ می‌شود.
به عبارتی اصل ALARA ریشه در کاهش خطر تشعشع دارد. عنصر اصلی در این قانون کاهش در معرض منبع قرار گرفتن است. با تجهیزات فرآوری، اغلب نمی‌توان مرحله تشعشع را کنار گذاشت، اما می‌توان روان‌کننده مناسبی پیدا کرد که دارای گواهینامه H1 از نظر مواد غذایی باشد یا حداقل برای مواد غذایی ایمن باشد. کنترل و مهار عناصر دیگر در این قانون هستند و به نگهداری خوب تبدیل منجر می‌شود. با تجهیزاتی که به خوبی نگهداری می‌شوند، خطر آلودگی غیر قابل پیش‌بینی بسیار محدود می‌شود. در برخی موارد به حداقل رساندن زمان قرار گرفتن در معرض تشعشع اغلب دشوار است. به‌دلیل محدودیت‌های منطقه، اجرای حداکثر فاصله نیز دشوار است و ممکن است فقط برای ساخت تأسیسات جدید امکان‌پذیر باشد. اما محافظت مناسب در بسیاری از ماشین‌ها امکان‌پذیر است و باید از قبل نصب شود.
بنابراین می‌توان گفت اصل ALARA بر لزوم به حداقل رساندن استفاده از روان‌کننده‌هایی که به طور بالقوه می‌توانند مواد غذایی را آلوده کنند، تأکید می‌کند. طبق اصل ALARA، هدف به حداقل رساندن محتوای MOAH است.
نوآوری در فرمولاسیون روان‌کننده‌ها
روان‌کننده‌های مواد غذایی از دهه 1980 تا الان به طور چشمگیری بهبود یافته‌اند. روغن‌های پایه مصنوعی جدید و افزودنی‌های خلاقانه به بهبود عملکرد کمک کرده‌اند. روان‌کننده‌های دارای اجزای جامد از نظر عملکرد بسیار برجسته هستند. اما روان‌کننده‌های جامد شناخته شده مانند گرافیت و تفلون با روان‌کننده‌های درجه مواد غذایی قابل استفاده نیستند. با این حال، اجزای سرامیکی وجود دارند که برای کاربردهای غذایی مناسب هستند. ذرات سرامیکی موجود در گریس‌های خاص از نظر شیمیایی بی اثر هستند و دارای گواهی H1 نیز هستند.
کلام آخر
اجتناب از آلودگی روغن معدنی در فرآوری مواد غذایی برای اطمینان از ایمنی مواد غذایی و حفظ اعتماد مصرف کننده ضروری است. برای دستیابی به این هدف، تولیدکنندگان مواد غذایی باید اقدامات جامعی را با شروع تهیه مواد اولیه از تامین کنندگان معتبر که استانداردهای کنترل کیفیت دقیق را رعایت می‌کنند، اتخاذ کنند. برای جلوگیری از آلودگی اعمال کنترل‌های دقیق بر روی ذخیره‌سازی، جابجایی و حمل و نقل مواد ضروری است. تعمیر و نگهداری منظم و بازرسی تجهیزات برای اطمینان از آب‌بندی مناسب و عدم نشت روغن معدنی به محصولات غذایی از اقدامات اجباری به شمار می‌رود. علاوه بر این، استفاده از روان‌کننده‌های غذایی به جای روغن‌های معدنی سنتی برای ماشین‌آلاتی که با مواد غذایی در تماس هستند، می‌تواند به طور قابل توجهی خطر آلودگی را کاهش دهد.
منابع
Streetz, H. (2020) How to avoid mineral oil contamination in food processing. https://www.machinerylubrication.com/Read/31881/oil-contamination-food.
سوالات متداول
روغن‌های معدنی هیدروکربن‌هایی هستند که از نفت به دست می یند. آنها در پردازش مواد غذایی نگران‌کننده هستند زیرا می‌توانند مواد غذایی را آلوده کنند که منجر به خطرات بالقوه سلامتی برای مصرف‌کنندگان می‌شود. آلودگی روغن‌های معدنی به دلیل خاصیت سرطان‌زایی و جهش‌زایی احتمالی آن به ویژه نگران‌کننده است.
روغن معدنی می‌تواند مواد غذایی را از طریق تماس مستقیم با روان‌کننده های ماشین‌آلات، مواد بسته‌بندی یا از طریق آلودگی محیطی آلوده کند. می‌تواند از سطوح آلوده یا موادی که مستقیماً با محصولات غذایی در تماس هستند به مواد غذایی مهاجرت کند.
روان‌کننده‌های درجه غذایی محصولاتی با فرمول خاص هستند که برای تماس اتفاقی با مواد غذایی بی خطر هستند. آنها استانداردهای خلوص و عملکرد دقیق تعیین شده توسط نهادهای نظارتی، مانند سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) یا بنیاد ملی بهداشت (NSF) را برآورده می‌کنند. بر خلاف روان‌کننده‌های معمولی، آنها برای به حداقل رساندن خطر آلودگی و تضمین ایمنی محصولات غذایی طراحی شده‌اند.
اگر آلودگی روغن معدنی تشخیص داده شد، شناسایی منبع آلودگی و اجرای اقدامات اصلاحی برای جلوگیری از آلودگی بیشتر مهم است. این ممکن است شامل جایگزینی روان‌کننده‌های غیر غذایی با جایگزین‌های غذایی، تغییر مواد بسته‌بندی، بهبود شیوه‌های جابجایی و ذخیره‌سازی، یا بهبود پروتکل‌های تمیز کردن تاسیسات باشد. برای اطمینان از ایمنی مصرف‌کننده، ممکن است نیاز به فراخوانی یا دور انداختن محصولات آلوده باشد.
