کیفیت روغن موتورها دسته‌بندی خاصی دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت بله. همانطور که هر روز شاهد رشد فناوری در موتور خودروها هستیم، سطح کیفیت و مواد افزودنی روغن موتورها نیز تغییرات زیادی داشته. حالا این سوال به وجود می‌آید که این طبقه‌بندی، برای خودروهای بنزینی و دیزلی متفاوت با یکدیگر است؟ قبل از وارد شدن به موضوع موافقید با معرفی طبقه‌بندی API شروع کنیم؟
طبقه‌بندی API برای روغن موتور چیست؟
رتبه‌بندی خدمات روغن موتور خودروهای دیزلی و بنزینی توسط موسسه نفت آمریکا (API) طبقه‌بندی شده است. همانطور که پیش از این هم گفته شد، استاندارد API برای طبقه‌بندی سطح کیفی روغن موتور کدبندی خاصی ایجاد نموده است. کدبندی API به صورت دو حرفی است.
حرف اول بیانگر نوع روغن موتور برای موتورهای بنزینی و دیزلی است. روغن موتورهای خودروهای بنزینی در استاندارد API با علامت S که حرف اول کلمه Service ( اتوسرویس‌ها و تعویض روغن‌ها، گاراژها) است، آغاز می‌شود. همچنین اگر استاندارد API با حرف C، مخفف Commercial (وسیله نقلیه تجاری، کشاورزی) شروع شود، به معنا طراحی برای خودروهای دیزلی است. در سال 2017 استاندارد API از حرف F مخفف Fuel-Efficient (مصرف بهینه سوخت)، برای طبقه‌بندی نسل جدید روغن موتورهای دیزلی استفاده نمود.
حرف دوم کیفیت روغن موتور بنزینی را نشان می‌دهد. اعداد اختصاری این کیفیت از حرف A تا P که مختص سال 2020 است، نمایش داده می‌شود. A بالاترین کیفیت و P پایین‌ترین کیفیت روغن موتور بنزینی است.
علاوه بر این، اگر می‌خواهید در مورد "ترکیبات روغن هیدرولیک، روغن موتور و روغن دنده و واسکازین" و یا اجزاء تشکیل‌دهنده آنها اطلاعات داشته باشید، مقاله آن را مطالعه نمایید.
چقدر با ترکیبات روغن هیدرولیک، روغن موتور و روغن دنده و واسکازین آشنایی دارید؟ با درک نقش هریک از این 3 روغن نام برده و اطلاع از تفاوت استفاده آنها در قسمت‌های مختلف می‌توانید بهترین انتخاب را داشته باشید.
کیفیت روغن موتور
روغن موتور با کیفیت خوب برای عملکرد مناسب و طول عمر موتور ضروری است. در اینجا چند ویژگی برای کیفیت روغن موتور مطرح است:
- شاخص ویسکوزیته بالا: یک روغن موتور خوب باید شاخص ویسکوزیته بالایی داشته باشد، به این معنی که ضخامت و خواص روان‌کنندگی خود را در طیف وسیعی از دماها حفظ می‌کند. این تضمین می‌کند که روغن به درستی قطعات موتور را حتی در دماهای شدید روغن کاری کند.
- پایداری حرارتی: روغن موتور باید قادر به تحمل دمای بالا بدون شکستگی یا از دست دادن خاصیت روان‌کنندگی خود باشد. این مهم است زیرا گرما باعث می شود روغن به سرعت تجزیه شود و پس از تحلیل رفتن، نمی‌تواند موتور را به اندازه کافی روغن کاری کند.
- مقاومت در برابر اکسیداسیون: روغن موتور خوب باید بتواند در برابر اکسیداسیون، که فرآیند واکنش روغن با اکسیژن و شکسته شدن است، مقاومت کند. اکسیداسیون می تواند منجر به تشکیل رسوبات مضر و لجن در موتور شود.
- مطابق با استانداردهای صنعت: روغن موتور باید استانداردها و مشخصات صنعتی تعیین شده توسط سازمان هایی مانند موسسه نفت آمریکا (API) و انجمن خودروسازان اروپا (ACEA) را برآورده کند. استفاده از روغن بی‌کیفیت و فاقد این استانداردها می‌تواند منجر به آسیب دیدن موتور و از بین بردن گارانتی موتور شود.
- دوام: روغن موتور با کیفیت باید بتواند از قطعات موتور در برابر سایش محافظت کند و عمر آنها را افزایش دهد. این می‌تواند تفاوت زیادی در اجزای حیاتی یک خودرو، مانند موتور و گیربکس ایجاد کند.
- عملکرد: استفاده از روغن موتور با کیفیت خوب به خودرو اجازه می دهد تا با راندمان و عملکرد نهایی کار کند، که می‌تواند با کاهش هزینه سوخت و عملکرد قابل اطمینان‌تر موتور برابری کند.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که موتور همیشه بستر نهایی برای تشخیص کیفیت مورد نیاز روغن آن بوده و اساساً نمی‌توان کیفیت روغن موتور را تنها از طریق ظاهر مشخص کرد. بررسی منظم کیفیت و سطح روغن برای اطمینان از اینکه موتور به درستی روغن کاری شده و به خوبی کار می‌کند بسیار مهم است.
انواع سطوح کیفیت API برای روغن موتورهای بنزینی
اگرچه ممکن است درک آن در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما واقعاً یک سیستم ساده است. در واقع رتبه خدمات در API به معنی (Service Symbol Donut) روی برچسب محصول نشان داده شده. برچسب‌ها شامل اطلاعاتی مهم برای تعیین روغن موتور، مناسب وسیله نقلیه شما در اختیارتان قرار می‌دهد. در زیر به این کدبندی اشاره شده است:
API SP
جدیدترین سطح کیفی روغن موتور که در موتور خودروهای سواری سال کاربرد 2020 دارد. همچنین چندین مزیت عملکردی از جمله کاهش پدیده احتراق با سرعت کم، محافظت سایش زنجیرها و موتور، حفاظت در برابر خوردگی، کاهش مصرف سوخت، پایداری اکسیداسیون و کنترل رسوب و لجن.
API SN PLUS
این استاندارد نیز سطح کیفی جدید روغن موتور است. در موتورهای توربوشارژ تزریق مستقیم توسط انجمن نفت آمریکا در سال 2018 توصیه شده. API SN Plus در واقع به عنوان یک سطح کیفی تکمیلی برای استاندارد API SN به وجود آمد. استاندارد فوق وظیفه تامین نیازهای روانکاری سطح کیفی SN، همچنین موتورهای بنزینی توربوشارژ TGDI در برابر پدیده LSPI (احتراق زودرس در دور پایین) را دارد.
علاوه بر شاخص استاندارد API برای سطح کیفی انواع روغن موتور، شاید نام استاندارد دیگری به نام ISO را زیاد شنیده باشید.
در صورتیکه تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه دارید، مقاله "نمره گریس" را مطالعه کنید.
در هنگام استفاده از گریس، اصطلاح NLGI و نمره گریس را شنیده‌اید؟ معنی این واژه را می‌دانید؟ وقتی نوبت به انتخاب روانکار مناسب برای ماشین‌آلات شما می‌رسد، درک استانداردهای صنعت بسیار مهم است.
API SN
این روغن موتور برای تمامی موتورهای خودرو بنزینی از سال 2010 به بعد مناسب است. این نوع روغن موتور در برابر اکسیداسیون مقاوم بوده، پوشش‌دهی فوق‌العاده‌ای داشته و محافظ خوبی در برابر رسوب گذاری است. این روغن موتور عملکرد موتور در دمای پایین را بهبود می‌بخشد. استاندارد SN باعث صرفه‌جویی در مصرف سوخت نیز می‌شود.
API SM
کاربرد در کلیه خودروهای سال 2005. دارای خاصیت پایداری خوب در برابر اکسیداسیون و سایش، محافظت عالی در برابر ایجاد رسوب روی قطعات و کارایی بهتر روغن در دمای پایین. گفتنی است گریدهای سبک این روغن صرفه جویی قابل ملاحظه‌ای را در مصرف سوخت فراهم می‌آورند.
API SL
برای مصرف در خودروهای سال 2004. در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
API SJ
قابل استفاده در موتورهای بنزینی سال 2001 و قدیمی‌تر. در حال حاضر به میزان کمتری توصیه می‌شود.
API SH
مصرف در خودروهای طراحی شده سال 1996 و قدیمی‌تر. حفاظت کافی در برابر لجن و اکسیداسیون و سایش موتور ندارد. اما خواص ضد اکسایش، ضد خوردگی و ضد زنگ دارد. این روغن ضد زنگ و ضد خوردگی توسط انجمن تولید کنندگان مواد شیمیایی CMA) (Chemical Manufacturers Association جهت رعایت مسائل زیست محیطی آزمایش شده است.
API SG
برای استفاده در اکثر موتورهای بنزینی بعد از سال 1993. حفاظت کافی در برابر لجن و اکسیداسیون و سایش موتور ندارد. با این حال نسبت به روغن موتورهای سطوح قبلی از تشکیل رسوب بهتر جلوگیری می‌کند و خواص ضد سایش و ضد اکسیداسیون بهتری دارد.
API SF
قابلیت استفاده در موتورهای بنزینی سال 1988 و حتی قدیمی‌تر. حفاظت کافی در برابر لجن موتور ندارد. مانند سطح کیفی SE است ولی خاصیت پایداری در برابر اکسید شدن و خواص ضد سایش بهتری نسبت به SE دارد.
API SE
مانند سطح کیفی SD ولی خواص پاک کنندگی، پایداری در برابر اکسیداسیون، خوردگی و زنگ زدگی بیشتری نسبت به آن دارد. همچنین برای مصرف در خودروهای تولید شده پس از سال 1979 توصیه نمی‌شود.
API SD
مشابه به سطح کارایی SC بوده. اما مواد افزودنی آن کمی بیشتر و حاوی مقادیر کمی ماده افزودنی ضد زنگ است. اضافه شدن انواع افزودنی‌ها برای انجام برخی عملکردها به روانکارهاست. استفاده در خودروهای جدید موجب اختلال در کارکرد و آسیب به موتور خودرو می‌گردد. برای مصرف در خودروهای بنزینی سال 1971 توصیه نمی‌شود.
API SC
غیر قابل استفاده در موتور خودروهای بنزینی طراحی شده سال 1967 به بعد. حاوی مواد افزودنی ضد خوردگی و ضد ساییدگی و همین طور کمی ماده افزودنی پاک‌کننده جهت کنترل رسوبات حاصل از کار موتور در درجه حرارت‌های بالا و پایین هستند. استفاده در خودروهای جدید موجب اختلال در کارکرد و آسیب به موتور خودرو می‌گردد.
API SB
مناسب استفاده در اکثر موتورهای بنزینی بعد از سال 1963 نیست. این روغن‌ها حاوی مقدار کمی ماده افزودنی ضد اکسیداسیون و ضد سایش هستند.
API SA
فقط روغن پایه است. هیچ ماده افزودنی به روغن موتور اضافه نمی‌شود. برای استفاده در اکثر موتورهای بنزینی که بعد از سال 1930 ساخته شده مناسب نیستند. استفاده در موتور خودروهای جدید باعث آسیب می‌گردد.
نتیجه‌گیری
با بررسی رتبه‌بندی روغن موتور خودروهای بنزینی و دیزلی، مشخص شد آنها برای هر سطح کیفیت با دو حرف قابل معرفی هستند. حرف S نمایانگر سطح کیفی روغن موتورهای بنزینی است. نام‌گذاری تمامی سطوح روغن موتورهای بنزینی از کیفیت بالاتر تا کیفیت پایین‌تر بیان شد. طبقه‌بندی سطح کیفی روغن موتورهای دیزلی نیز به اختصار حرف C شناخته می‌شود که در مقاله دیگری به آن پرداخته‌ایم. امیدواریم با این معرفی، حروف اختصاری درج شده روی روغن موتور مصرفی خودرو یا تجهیزات را به سهولت بشناسید.
منابع
سوالات متداول
بالاترین رتبه فعلی API برای روغن موتور SM است. این روغن برای تمام موتورهای بنزینی در حال استفاده در نظر گرفته شده است و از سال 2004 استاندارد بوده است.
این یک سری روغن موتور با کیفیت بالا، پایدار در برش و چند درجه برای استفاده در طیف گسترده‌ای از موتورهای خودروهای سواری و خودروهای تجاری سبک است که در آن روان‌کننده‌های عملکرد API SL مورد نیاز است.
SP آخرین رتبه‌بندی API برای موتورهای بنزینی. آخرین رتبه بندی API برای موتورهای بنزینی “SP” است. نسبت به رتبه‌بندی قبلی API مزایای زیادی دارد. چنین مزایایی عبارتند از:
- کاهش پدیده احتراق با سرعت کم
- محافظت سایش زنجیرها و موتور
- حفاظت در برابر خوردگی
- کاهش مصرف سوخت
- پایداری اکسیداسیون
- کنترل رسوب و لجن
هر چند که در این استاندارد حروف بالاتر نشانه کیفیت بیشتر روغن هستند. یعنی برای مثال کیفیت روغن با استاندارد SM از کیفیت روغن با استاندارد SL بالاتر است.
اما به صورت کلی مقایسه این دو درجه از سطوح کیفیت روغن موتورهای بنزینی درست نیست. چون API SM در کلیه خودروهای سال 2005 و API SL در کلیه خودروهای سال 2004 کاربرد دارند.
