روغن سیلیکون نوعی پلیمر مصنوعی متشکل از اتم‌های سیلیکون، اکسیژن، کربن و هیدروژن است. این محصول به دلیل خواص منحصر به فردی که دارد در حوزه‌های مختلف از صنعت گرفته تا پزشکی کاربرد دارد. برای مثال روغن سیلیکون به عنوان روان‌کننده در سیستم‌های مکانیکی مختلف مانند یاتاقان‌ها و چرخ دنده‌ها استفاده می‌شود زیرا منجر به کاهش اصطکاک و پایداری حرارتی زیاد می‌شود. جالب است بدانید روغن سیلیکون در سیستم‌های خنک‌کننده دستگاه‌های الکترونیکی و حمام‌های حرارتی هم کاربرد دارد. در این مقاله قصد داریم به سوالات متداول شما در مورد روغن سیلیکون پاسخ دهیم.
روغن سیلیکون چیست؟
از روغن سیلیکون به عنوان پایه در فرمولاسیون گریس سیلیکون استفاده می‌شود. در مقایسه با سایر روغن‌های مصنوعی، پایه روغن سیلیکونی خاصیت روان‌کنندگی عالی و پایداری حرارتی را برای طیف وسیعی از دماها فراهم می‌کند. روغن سیلیکون به خودی خود مخلوطی از پلی دی متیل سیلوکسان‌ها با دی‌متیکون یا سیمتیکون است که به آن خاصیت روان‌کنندگی، دفع آب، غیر سمی بودن و ضد‌کف می‌دهد. این ویژگی‌ها روغن سیلیکون و گریس روان‌کننده سیلیکونی را برای استفاده در صنایع خودروسازی، هوافضا، دریایی، خدمات غذایی یا صنایع پزشکی مناسب می‌کند.
روغن سیلیکون چه کاربردهایی در حوزه صنعت دارد؟
در موارد زیر می‌توانید از روان‌کننده‌های مبتنی بر سیلیکون استفاده کنید:
- کاربردهای دما بالا: روغن سیلیکون دارای محدوده دمایی بالایی است که آن را برای استفاده در کاربردهایی که دمای شدید در آن وجود دارد، مانند موتورهای خودرو، ماشین‌آلات صنعتی و قطعات هوافضا، ایده‌آل می‌کند.
- کاربردهای مقاوم در برابر آب: روغن سیلیکون در برابر آب بسیار مقاوم است و برای کاربردهایی که قرار گرفتن در معرض آب یا رطوبت نگران‌کننده است، مانند تجهیزات دریایی یا ماشین‌آلات فضای باز، ایده‌آل است.
- عایق الکتریکی: روغن سیلیکون دارای استحکام دی الکتریک و خواص عایق الکتریکی بالایی است که آن را برای کاربردهایی مانند سیال ترانسفورماتور الکتریکی، عایق کابل‌های ولتاژ بالا و کانکتورهای الکتریکی مفید می‌کند.
در این مورد می‌توانید به مقاله "گریس کنتاکت چیست؟" مراجعه کنید.
آیا تا به حال نام گریس کنتاکت به گوشتان خورده؟ می‌دانید از این گریس‌ها در کجا استفاده می‌شود؟ نوعی روان‌کننده که به طور خاص برای کاهش اصطکاک و سایش در تماس‌های الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- جذب شوک: روغن سیلیکون خاصیت میرایی و ضربه‌گیر بسیار خوبی دارد، بنابراین برای کاربردهایی مانند ضربه‌گیرها، لرزش‌گیرها و سیستم‌های هیدرولیک می‌تواند بسیار مفید باشد.
چه ویژگی‌هایی سبب می‌شود روغن سیلیکون چنین کاربردهای وسیعی داشته باشد؟
روغن های سیلیکون پلیمرهای مایع با زنجیره های جانبی آلی هستند که در درجه اول به عنوان روان‌کننده، روغن‌های سیال حرارتی یا مایعات هیدرولیک استفاده می‌شوند. علاوه بر این آن‌ها عایق‌های الکتریکی عالی به شمار می‌روند و بر خلاف آنالوگ‌های کربنی خود، غیر قابل اشتعال هستند. پایداری دمایی و ویژگی‌های خوب آن‌ها در انتقال حرارت از جمله ویژگی‌های مهم روغن سیلیکون به شمار می‌رود. در اینجا برخی از خصوصیات و کاربردهای کلیدی روغن سیلیکون را لیست کرده‌ایم:
- پایداری حرارتی بالا: روغن سیلیکون به دلیل پایداری حرارتی بالا می‌تواند طیف وسیعی از دماها را بدون شکستگی تحمل کند. این ویژگی آن را برای کاربرد در محیط‌های دما بالا مناسب می‌کند.
- بی اثر بودن: روغن سیلیکون از نظر شیمیایی بی اثر است، به این معنی که با بسیاری از مواد دیگر واکنش نشان نمی‌دهد. بنابراین می‌توان گفت محصولات حاوی روغن سیلیکون در مواردی که مشکل واکنش‌ها یا برهمکنش‌های شیمیایی مطرح است انتخاب ایده‌آلی به شمار می‌روند.
- تنش سطحی کم: روغن سیلیکون کشش سطحی کمی دارد که به آن خاصیت پخش و مرطوب‌کنندگی عالی می‌دهد. این ویژگی سبب می‌شود به عنوان عامل آزاد‌کننده در فرایندهای مختلف صنعتی استفاده شود.
- ماهیت آبگریز: روغن سیلیکون به دلیل ماهیت آبگریزی که دارد در کاربردهای ضد آب مانند درزگیرها و پوشش‌ها می‌تواند به طور موثر عمل کنند.
- تغییرات ویسکوزیته: روغن‌های سیلیکونی در طیف وسیعی از ویسکوزیته، از سیالات نازک و کم ویسکوزیته گرفته تا سیالات غلیظ و با ویسکوزیته بالا به طور عالی عمل می‌کنند.
- ماندگاری طولانی: روغن سیلیکون ماندگاری طولانی دارد و به راحتی در طول زمان خراب نمی‌شود. بنابراین می‌توانید از اثربخشی و پایداری آن در مدت طولانی اطمینان حاصل کنید.
- عایق الکتریکی: روغن سیلیکون یک عایق الکتریکی عالی است. بنابراین بدیهی است از آن در تجهیزات الکترونیکی استفاده شود زیرا این گونه تجهیزات به روانکاری نیاز دارند که خواص الکتریکی را به خطر نیندازد.
توضیح این ویژگی‌ها نشان می‌دهد که چرا روغن سیلیکونی می‌تواند انتخاب ایده‌آلی در فرمولاسیون روانکارها به شمار رود. همانطور که توضیح داده شد این ترکیب شیمیایی فوق‌العاده پایداری حرارتی عالی دارد. علاوه بر این روغن سیلیکون با اکثر مواد از جمله آب واکنش نشان نمی‌دهد؛ حتی در صورت وجود رطوبت نیز چربی خود را حفظ می‌کند. روغن سیلیکون مقاومت بسیار خوبی در برابر مواد شیمیایی و اشعه ماوراء بنفش در مقایسه با روان‌کننده‌های آلی دارد. پس می‌توان گفت در محیط‌هایی که احتمال قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا مواد خشن وجود دارد، انتخاب این محصولات منطقی است. همچنین روغن سیلیکون ماندگاری بالایی دارد و به سرعت خشک نمی شود. محصولات حاوی روغن سیلیکون به مدت طولانی لغزنده می‌مانند و نیاز به استفاده مکرر را کاهش می دهند.
آیا استفاده از روغن سیلیکون به عنوان روان‌کننده ضررهایی را هم به دنبال دارد؟
اگر بخواهیم به این سوال پاسخ روشنی دهیم باید بگوییم بله. با وجود مزیت‌های چشم‌گیر این محصولات نباید از محدودیت‌های آن‌ها غافل شویم تا بتوانیم انتخاب منطقی داشته باشیم. در اینجا برخی از معایب احتمالی استفاده از روان‌کننده‌های مبتنی بر سیلیکون آورده شده است:
- هزینه بالا: روان‌کننده‌های مبتنی بر سیلیکون ممکن است کمی گران‌تر از برخی از انواع دیگر روان‌کننده‌ها باشند. هزینه بالا احتمالا یک عامل محدود‌کننده به شمار می‌رود، به ویژه اگر قرار باشد این محصولات را در مقیاس بزرگ استفاده کنید.
- عدم اثربخشی کافی در فشار و بار بالا: در کاربردهایی با بارهای سنگین و پرفشار، روانکارهای مبتنی بر سیلیکون ممکن است سطح محافظت و عملکرد مشابه روانکارهای تخصصی با بار بالا را نداشته باشند. شاید در چنین مواردی گریس‌های حاوی افزودنی‌های جامد موثرتر عمل کنند.
- حلالیت محدود: روان‌کننده‌های مبتنی بر سیلیکون در بسیاری از حلال‌های آلی و هیدروکربن‌ها حلالیت محدودی دارند. بنابراین اگر قرار گرفتن در معرض چنین موادی مطرح باشد، استفاده از این محصولات نگران‌کننده است.
- آلودگی احتمالی: برخی از روغن‌های سیلیکونی ممکن است تمایل به تجمع پیرامون موادی مانند پلاستیک‌های خاص داشته باشند و ممکن است در طول زمان باعث تورم یا تخریب شوند. بنابراین توصیه می‌شود جهت کاهش تاثیرات منفی حتما تست سازگاری را انجام دهید.
- چسبندگی کمتر: در مقایسه با گریس‌های معدنی، روان‌کننده‌های سیلیکونی معمولاً چسبندگی کمتری به سطوح دارند. بنابراین در مواردی که پایداری در محل یک ضرورت محسوب می‌شود، این ویژگی ممکن است یک نقطه ضعف باشد.
- عملکرد محدود در دمای شدید: در حالی که روغن‌های سیلیکونی پایداری حرارتی خوبی دارند، اما در مقایسه با روان‌کننده‌های تخصصی که در دمای بالا به طور موثر عمل می‌کنند، ممکن است عملکرد خوبی نداشته باشند.
- ملاحظات ایمنی: در حالی که بیشتر روغن‌های سیلیکونی غیر سمی هستند، برخی از فرمول‌های تخصصی ممکن است حاوی مواد افزودنی یا اجزایی باشند که می‌توانند مضر باشند.
- فرار بودن: برخی از روغن‌های سیلیکونی با ویسکوزیته پایین ممکن است فراریت بیشتری از خود نشان دهند، به این معنی که می‌توانند سریع‌تر تبخیر شوند. این امر منجر به کاهش راندمان روانکاری در طول زمان خواهد شد.
- نگرانی‌های زیست‌محیطی: دفع روان‌کننده‌های مبتنی بر سیلیکون باید به درستی انجام شود، زیرا برخی از فرمول‌ها ممکن است زیست تخریب‌پذیر نباشند و در محیط باقی بمانند.
در حالی که روان کننده‌های مبتنی بر سیلیکون مزایای بسیاری دارند و به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند، ضروری است محدودیت‌ها و معایب احتمالی آن‌ها را در کاربردهای خاص در نظر بگیریم. انتخاب مناسب، تست سازگاری و پیروی از دستورالعمل‌های سازنده می‌تواند به کاهش این نگرانی‌ها و اطمینان از عملکرد و ایمنی بهینه کمک کند. همیشه با تولید‌کنندگان روانکار یا کارشناسان فنی برای راهنمایی در مورد انتخاب روانکار برای کاربرد خاص خود مشورت کنید.
از روان‌کننده‌های مبتنی بر روغن سیلیکون چطور باید استفاده کنیم؟
به یاد داشته باشید روان کننده‌های سیلیکونی در فرمول‌های مختلف برای کاربردهای مختلف مانند خودرو، خانگی و صنعتی در دسترس هستند. مطمئن شوید که نوع صحیحی از روان‌کننده سیلیکونی مناسب برای مورد استفاده خاص خود را انتخاب کنید. هنگامی که روان‌کننده‌های سیلیکونی به درستی استفاده شوند، روانکاری موثر و طولانی مدت، کاهش اصطکاک و افزایش طول عمر قطعات و تجهیزات مکانیکی را ارائه می‌دهند.
به طور کلی در استفاده از روان‌کننده‌های سیلیکونی نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- سطح را تمیز کنید: قبل استفاده از روان‌کننده سیلیکون، سطحی که می‌خواهید روغن‌کاری کنید را تمیز کنید. مطمئن شوید که سطح مورد نظر عاری از گرد و غبار، خاک، روان‌کننده‌های قدیمی و هر گونه آلودگی دیگر است. تمیز کردن سطح به چسبندگی بهتر و روانکاری بهینه کمک می‌کند.
- روان‌کننده را تکان دهید: برخی از روان‌کننده‌های سیلیکونی ممکن است به مرور زمان جدا شوند، بنابراین بهتر است قبل استفاده، ظرف را به آرامی تکان دهید تا از قوام یکنواخت اطمینان حاصل شود.
- از لایه نازک استفاده کنید: روان‌کننده‌های سیلیکونی در مقادیر کم موثر هستند. یک لایه نازک و یکنواخت از روان‌کننده را روی سطح بمالید. استفاده بیش از حد ممکن است کثیفی و گرد و غبار را جذب کند و منجر به روانکاری ناکافی شود.
- با یک پارچه یا اپلیکاتور پخش کنید: برای مناطق کوچک یا خاص، می‌توانید روان‌کننده سیلیکون را مستقیماً از ظرف اعمال کنید. بسیاری از روان‌کننده‌های سیلیکونی دارای یک نازل اپلیکاتور هستند تا به کاربرد کنترل شده کمک کنند. برای مناطق بزرگتر یا برای اطمینان از پوشش یکنواخت می‌توانید روان‌کننده را با استفاده از یک پارچه تمیز یا برس اپلیکاتور پخش کنید. این نکته کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که روان‌کننده به طور یکنواخت در سراسر سطح توزیع شده است.
- زمان برای نفوذ: پس از استفاده از روان‌کننده سیلیکون، مدتی به آن اجازه دهید تا نفوذ کند و در سطح پخش شود. این کار باعث افزایش اثر روان‌کنندگی آن می شود.
- موارد اضافی را پاک کنید (در صورت لزوم): اگر به طور تصادفی مقدار زیادی روان‌کننده استفاده کردید یا متوجه باقی مانده اضافی آن شدید، می توانید به آرامی با استفاده از یک پارچه یا دستمال تمیز مقدار اضافی را پاک کنید.
- سازگاری را بررسی کنید: قبل استفاده از روان‌کننده سیلیکونی روی سطوح یا مواد، سازگاری را بررسی کنید تا از هرگونه واکنش نامطلوب یا آسیب احتمالی جلوگیری شود. برخی از سطوح ممکن است به سیلیکون یا مواد افزودنی خاصی در روان کننده حساس باشند.
- توصیه‌های سازنده را دنبال کنید: برای بهترین نتیجه و ایمنی، همیشه دستورالعمل‌های خاص ارائه شده توسط سازنده روانکار را دنبال کنید.
به طور کلی و متداول، روانکار سیلیکون را می توان به شکل روغن استفاده کرد و آن را روی سطوح اسپری کرد. اسپری کردن روغن سیلیکون مزایای زیر را در پی دارد:
- به اکثر مواد واکنش نشان نمی‌دهد.
- در شرایط دمایی شدید چربی خود را حفظ می کند و اکسید نمی‌شود.
- در برابر آب مقاوم است.
- امکان دسترسی راحت در قطعاتی مانند بلبرینگ‌ها را فراهم می‌کند.
و اما …..
همانطور که توضیح داده شد روغن سیلیکون به دلیل خواص منحصر به فردی که در ساختار شیمیایی خود دارد در حوزه‌های بسیار متنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بحث روان‌کننده‌ها، این محصولات اثربخشی خود را به خوبی اثبات کرده‌اند. اگر چه معایبی مانند قیمت بالا ممکن است استفاده از این فراورده‌های ارزشمند را محدود کند. با این حال استفاده از این محصولات این روزها بسیار مورد توجه قرار دارد. با این وجود به خاطر داشته باشید پیش از استفاده نکات مربوط به سازگاری را حتما در نظر بگیرید.
منابع
- Abbey Supply. (2016, April 19). The Benefits of Silicone Based Lubricants for Airsoft and Traditional Guns. Retrieved from https://www.abbeysupply.com/resources/the-benefits-of-silicone-based-lubricants-for-airsoft-and-traditional-guns
- WD-40 Company. “When to Use Silicone Lubricant.” WD-40 Australia, https://wd40.com.au/uses/when-to-use-silicone-lubricant. Accessed 30 July 2023.
- Tameson. “Silicone Grease and Oil Overview.” Tameson.com, https://tameson.com/pages/silicone-grease-oil. Access date: 2023-07-30.
سوالات متداول
خیر. روان‌کننده‌های مبتنی بر سیلیکون نباید با انواع دیگر روان‌کننده‌ها مخلوط شوند زیرا منجر به کاهش عملکرد و آسیب احتمالی به تجهیزات می‌شود. استفاده از روانکار متناسب با کاربرد و پیروی از توصیه‌های سازنده بسیار مهم است.
انتخاب روانکار به کاربرد خاص و شرایط عملیاتی بستگی دارد. در نظر گرفتن عواملی مانند دما، فشار، بار و سازگاری با مواد دیگر مهم است. می‌توانید در این مورد با با تیم پشتیبانی مشتری محصول تماس بگیرید.
بازیافت و دفع روغن سیلیکون به مقررات محلی و فرمول خاص بستگی دارد. روغن سیلیکون به راحتی زیست‌تخریب‌پذیر نیست و نباید در زباله‌های معمولی یا فاضلاب ریخته شود.
سلام من نفهمیم بلاخره روغن سیلیکون چه سودی داره که ضررش بیشتره
سلام و روز بخیر؛
باتوجه به توضیحات ارائه شده در مقاله، مزایای استفاده از روغن سیلیکون در ترکیبات روان‌کننده‌ها موارد زیر است:
– برای کاربرد در محیط‌های دما بالا مناسب است.
– ماهیت آبگریزی دارد.
– ماندگاری طولانی دارد و به راحتی در طول زمان خراب نمی‌شود.
– یک عایق الکتریکی عالی برای تجهیزات الکترونیکی است.