گریس چیست؟
گریس از لحاظ لغت شناسی از ریشهی کلمهای لاتین به نام “کراسوس” گرفته شده که به معنای چربی است. گریس بهران مادهای جامد یا نیمه جامد بوده که از شاخص گرانروی بسیار بالایی برخوردار است. این ماده که از مشتقات نفتی محسوب میشود را درون دستگاه مخصوصی که روانساز مینامند، از ترکیب فلزات قلیایی نظیر سدیم، لیتیم و کلسیم همراه با صابونهای فلزی حاوی ترکیبات آمینو اسیدی تولید میکنند.
بیشترین کاربرد گریس، استفاده به عنوان روانکار است که این کاربرد از قدمتی دیرینه برخوردار است و حتی به زمان پیش از مصر باستان نیز برمیگردد. ابتداییترین گریسی که تولید شد، پایه کلسیم بود که آن را به شکل سرد و بدون استفاده از گرما تهیه میکردند. ترکیب گریسهای ابتدایی شامل اسید چرب، روغن صمغ، یک قلیا، یک چربی، آهک بود که کل ترکیب را درون مقداری آب و روغن پایه معدنی قرار میدادند که نتیجهی آن تهیه گریس به شکلی کاملاً ابتدایی بود.
در آن زمان کل فرآیند ارزیابی گریس به بررسی نرمی یا زبری گریس خلاصه میشد. امروزه از نظر کارشناسان گریسهای ابتدایی از کیفیت مطلوبی برخوردار نبودهاند اما برای وسایل نقلیه کم سرعت آن زمان یعنی سال 1800-1900 میلادی مناسب بودهاند. روند پیشرفت فرآیند ساخت گریس را مدیون گسترش صنعت میدانیم. سالها بعد با تولید وسایل برقی پیشرفتهتر، لوکوموتیوها و …، گریسهای ابتدایی قابلیت خود را از دست دادند.
در آن زمان گریسها را به صورت پایه کلسیم و متشکل از چربی جانوری و به کمک گرما تولید میکردند. گریسهای نسل جدید در برابر آب مقاوم بوده و با قوامی بسیار نرم کاربرد گستردهای پیدا کردند.
انواع گریس کدامند؟
انواع گریس را در دو حالت مختلف زیر مورد بررسی قرار میدهند:
- از لحاظ رنگ
- پایه صابون
انواع گریس از لحاظ رنگ
گریسهای رنگی در صنعت از کاربرد گستردهای برخوردار هستند. انواع گریسهای رنگی را در دستههای زیر تقسیم میکنند:
- گریس سفید: بیشترین استفاده از گریس سفید در ماشین آلات صنایع غذایی است.
- گریس سیاه: همان گریسهای گرافیتی یا معمولی هستند که بیشترین استفادهی آنها در شرایط دشوار کاری است.
- گریس سبز: جهت سازگاری با محیط زیست
- گریس آبی: بیشترین کاربرد در محیطهایی با دمای پایین
انواع گریس از لحاظ پایه صابون
انواع گریس از لحاظ پایه صابونی، در دستههای زیر طبقه بندی میشوند:
- گریس کلسیم: این نوع گریس با گریسهای اولیهای که در گذشته با روش سرد ساخته میشد، کاملاً متفاوت است. چرا که مدل ابتدایی منسوخ شده و جای خود را به گریس کمپلکس داده است. این گریس به دلیل خاصیت ضد آب و مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی در دسته گریسهای پر کاربرد در صنعت قرار گرفته است. این مدل گریس از اولین گریسهای عرضه شده به بازار هستند.
- گریس سدیم: پس از گریسهای کلسیم، گریس سدیم به بازار عرضه شده که ضد آب نیست. با این حال از کیفیت و قیمت مناسبی برخوردار است.
- گریس لیتیم: این گریس در دوران جنگ جهانی عرضه شد که ضد آب بوده و محدوده دمایی مناسبی نیز دارد. از این گریس میتوان در انجام بسیاری از کارها بهره برد.
- گریس آلومینیوم: عملکرد فوق العادهای در دمای بالا از خود نشان میدهد و میتوان به جرأت گفت که از با کیفیتترین انواع گریسهاست که گران قیمت بودن آن در برابر کیفیتی که دارد، به چشم نمیآید.
- گریس پلی اوره: پایه صابون این گریس غیر فلزی است و از کیفیت و خواص مطلوبی نیز برخوردار است. از این گریس نیز میتوان برای انجام کارهای متعددی استفاده کرد.
اگر چه امروزه گریسها را مانند گذشته از لحاظ زبری، نرمی و بویی که دارند، مورد بررسی و ارزیابی قرار میدهند، با این حال ویژگیها و شاخصهای دیگری نیز برای آنها در نظر گرفتهاند که از آنها میتوان به حداکثر دمای مجاز عملیاتی، حداقل دمای مجاز عملیاتی، طول عمر گریس، رنگ گریس، نقطه قطرهای شدن آن، مقاومت در برخورد با فرآیند شسته شدن، میزان پایداری در برابر فشار مکانیکی و توانایی پمپاژ اشاره کرد.
باید توجه داشته باشید که گریسها را براساس دارا بودن یا نبودن ویژگیهای ذکر شده در سطحهای متفاوتی قرار میگیرند.
مواد تشکیل دهنده گریس بهران
از مواد تشکیل دهنده گریسها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- روغن پایه: روغن پایه و مواد افزودنی از اصلیترین اجزایی هستند که در فرمولاسیون گریسهای بهران به کار میروند. در اکثر موارد از روغنهایی استفاده میکنند که معدنی و مشتق شده از نفت هستند. چرا که آستانهی تحمل این مدل روغن در دمای بالا و پایین بسیار بالاست.
- غلیظ کننده: غالباً به اسفنجی شهرت دارند و موجب نگهداری روان کنندهها یعنی روغن پایه و مواد افزودنی میشوند. ساختار این ماده در لحظه ترکیب با روغن پایه، جامدی نیمه رساناست. معمولاً نوعی از غلیظ کننده را که در گریسهای با پایه فلز مورد استفاده قرار میدهند را صابون فلزی مینامند که شامل آلومینیوم، پلی اوره، لیتیوم، سدیم، خاک رس و کلسیم هستند.
- افزودنیها: نقش اصلی افزودنیها کاهش خواص نامطلوب، ایجاد و افزایش خواص مطلوب و ایفای نقش چند گریس روان کننده است. از معروفترین مواد افزودنی میتوان به موادی اشاره کرد که وظیفه جلوگیری از زنگ زدگی و اکسیداسیون را دارند و میتوانند در دسته عوامل کاهش اصطکاک قرار گیرند.
معرفی کامل محصولات گریس بهران
محصولات گریس بهران در دستههای زیر تقسیم بندی میکنند:
- صابون کمپلکس کلسیم: شامل بهران زمرد
- صابون کلسیم: بهران لعل و بهران کهربا
- صابون سدیم: شامل بهران آبنوس
- صابون لیتیم: بهران یاقوت و بهران EP
معرفی گریس بهران زمرد
گریس بهران زمرد مقاومت مطلوبی در برابر آب دارد و آن را با پایه صابون کمپلکس کلسیم در دمای بسیار بالا تهیه میکنند. بافت این گریس نرم بوده و این محصول مناسبترین گریس جهت روانکاری انواع یاتاقانها و انواع ماشین آلات در دمای 20- تا 150 درجه سانتیگراد است که تحت شرایط سخت نظیر بار، دما، رطوبت و ارتعاش بسیار بالا قرار دارند.
از مزیتها و ویژگیهایی که گریس بهران زمرد دارد میتوان به حفاظت کلیه قطعات در برابر زنگ زدگی و خوردگی، نقطه قطره شدن و پایداری حرارتی بسیار بالا، آستانه تحمل بار مناسب، خاصیت ضد سایش و پایداری مکانیکی بسیار خوب در محیطهای مرطوب اشاره کرد.
معرفی گریس بهران لعل
گریس بهران لعل از مقاومت خوبی در برابر شسته شدن توسط آب برخوردار بوده و از نوع گریسهایی با پایه صابون کلسیم است. جالب است بدانید که به گریسهای پایه کلسیمی، گریس شاسی یا کاپ نیز میگویند. از مزیتهای گریس لعل میتوان به پایداری مکانیکی بسیار خوب آن در محیطهای مرطوب و حفاظت عالی از قطعات تشکیل دهنده در برابر زنگ زدگی و خوردگی اشاره کرد.
این گریس دارای الیاف کوتاه و بافتی نرم یا کرهایست که مناسبترین محصول جهت روانکاری یاتاقانها، بسترهای کشویی، اتصالات محوری، جعبههای دنده فرمان کلیه دستگاههای صنعتی و انواع ماشین آلاتی است که در درجه حرارتی متوسط معادل 20- تا 70 درجه سانتیگراد کار میکنند.
معرفی گریس بهران کهربا
توضیحات، خصوصیات و ویژگیهای گریس بهران کهربا مشابه گریس لعل است.
معرفی گریس بهران آبنوس
این گریس از مقاومت مطلوبی در برابر دمای بسیار بالا برخوردار است و آن را با پایه صابون سدیم تهیه میکنند. گریس آبنوس در برابر رطوبت و آب ناپایدار بوده و آن را معمولاً در شرایطی استفاده میکنند که هیچ گونه رطوبتی وجود نداشته باشد. بافت این نوع گریس نرم بوده و از ویژگیها و مزیتهای آن میتوان به پایداری حرارتی مطلوب، نقطه قطره شدن بالا و حفاظت از قطعات در برابر خوردگی اشاره کرد.
این محصول مناسبترین گریس جهت روانکاری انواع یاقانهای غلتکی، توپی، آب بندی پمپها و کلیهی سیستمهایی است که گسترهی دمایی 20- تا 100 درجه سانتیگراد را دارند و تحت سرعت و بار بالایی نیز هستند.
معرفی گریس بهران یاقوت
این گریس از الیاف کوتاه با پایه صابون لیتیم تشکیل شده و بافت آن نرم است. گریس یاقوت را محصولی معدنی و چند منظوره میدانند که دارای مزیتهایی از جمله پایداری حرارتی و نقطه قطره شدن بالا، آستانه تحمل بار مطلوب، حفاظت مطلوب از کلیه قطعات در برابر زنگ زدگی توسط آب و خوردگی و پایداری مکانیکی بسیار خوب در محیطهایی مرطوب است.
گریس بهران یاقوت تأیید شده توسط شرکت MAN آلمان است که مناسبترین محصول جهت روانکاری انواع یاتاقان کلیه ماشین آلاتی است که در شرایط سخت و گستره دمایی وسیعی معادل 20- تا 120 درجه سانتیگراد قرار دارند و جهت استفاده برای آب بندی پمپها نیز کاربرد دارد.
معرفی گریس بهران یاقوت EP
بافت این گریس نرم بوده و دارای الیاف کوتاه است. گریس یاقوت را محصولی معدنی و چند منظوره میدانند که آن را از مواد افزودنی مناسب همراه با پایه صابون لیتیم تهیه میکنند. منظور از EP در نام این گریس، مواد افزودنی است که در آن به کار رفته و موجب کاهش اثر فشار میشود. این ماده افزودنی موجب میشود تا آستانه تحمل این گریس بالا برود.
از مزیتهای گریس یاقوت میتوان به آستانه تحمل بار بسیار عالی به دلیل استفاده از مواد افزودنی مخصوص، پایداری مکانیکی بسیار عالی و مطلوب در محیطهای دارای رطوبت، پایداری حرارتی بسیار بالا، نقطه قطره شدن بسیار بالا و حفاظت بسیار عالی و مطلوب از کلیه قطعات در برابر زنگ زدگی که در مجاورت آب به وجود میآید و همچنین در برابر خوردگی اشاره کرد.
این محصول مناسبترین گریس جهت روانکاری انواع یاتاقان ماشین آلاتی است که در شرایط سخت و با گستره دمایی وسیع معادل 20- تا 120 درجه سانتیگراد قرار دارند. همچنین این محصول جهت آب بندی پمپها نیز کاربرد گستردهای دارد.